Co myśli przedsiębiorca, gdy słyszy o cyfrowym paszporcie produktu? Zapewne pierwsze skojarzenia to nowe obowiązki i związane z nimi koszty. Faktycznie, cyfrowy paszport produktu wiąże się z dodatkowymi wymogami. Jednak to tylko jedna strona medalu.
Cyfrowy paszport produktu przyniesie również wiele korzyści. Oczywiście, wprowadzenie go wymaga inwestycji i adaptacji, ale korzyści długoterminowe znacznie przewyższą początkowe nakłady.
Wdrożenie cyfrowego paszportu produktu ma nastąpić w 2026 roku, co oznacza, że przedsiębiorcom pozostało niewiele czasu na przygotowanie się do zmian.
Jeśli po przeczytaniu tego artykułu będziesz mieć pytania dotyczące cyfrowego paszportu produktu i jego wymogów, korzyści oraz wyzwań, zapraszam do kontaktu ze mną 😊
Jakie wymogi będą musiały spełniać produkty wprowadzane na rynek Unii Europejskiej?
Unia Europejska pracuje nad nowym rozporządzeniem dotyczącym ekoprojektu dla zrównoważonych produktów. To rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające ramy dla wymogów dotyczących ekoprojektu dla zrównoważonych produktów i uchylające dyrektywę 2009/125/WE Ecodesign for Sustainable Products Regulation – tzw. ESPR.
Nowe przepisy wprowadzą szereg wymogów, które produkty będą musiały spełniać, aby mogły być wprowadzane i sprzedawane w UE.
Już teraz z treści projektowanych przepisów wiemy, że produkty będą musiały być:
- Wytrzymałe i niezawodne przez długi czas,
- Łatwe do ponownego użycia, naprawy i konserwacji,
- Wolne od szkodliwych substancji chemicznych,
- Energooszczędne,
- Zawierać materiały pochodzące z recyklingu i być łatwe do ponownego przetworzenia.
Produkty wprowadzane na rynek unijny powinny także mieć jak najmniejszy wpływ na środowisko pod względem emisji CO2 i innych zanieczyszczeń.
Produkty będą musiały być od początku projektowane w sposób minimalizujący generowanie odpadów.
Gdzie będą zawarte informacje o produkcie?
Wymogi wprowadzane przez Unię Europejską byłyby martwym zapisem, gdyby nie można było zweryfikować, czy produkty rzeczywiście je spełniają.
Dlatego równolegle do wprowadzenia nowych wymogów UE wprowadzi cyfrowy paszport produktu, który będzie zawierał wszystkie istotne informacje o produkcie, od jego składu po możliwości recyklingu.
Co to jest cyfrowy paszport produktu?
Cyfrowy paszport produktu to narzędzie, które pomaga śledzić i sprawdzać różne informacje o produkcie.
To taki „kod DNA”, dostępny dla wszystkich, co oszczędzi czas i pieniądze na każdym etapie „życia” produktu.
Jak to będzie wyglądać w praktyce?
Każdy produkt będzie miał elektroniczny nośnik danych, taki jak kod QR, kod kreskowy czy tag NFC.
Przykładowo, może to być kod QR na pudełku, który można zeskanować telefonem.
Ważne jest, że podstawowe informacje o produkcie będą dostępne bez potrzeby łączenia się z internetem.
Po zeskanowaniu kodu na opakowaniu, wyświetlą się szczegóły dotyczące produktu.
Kod i sposób jego zapisu będą musiały spełniać międzynarodowe standardy, aby były zgodne na całym świecie.
Informacje w paszporcie będą zapisane w formacie łatwym do odczytania przez różne systemy komputerowe, podobnie jak pliki PDF, które można otworzyć na różnych urządzeniach.
Paszport będzie zawierał szczegółowe dane o produkcie, jego komponentach i półproduktach, a także informacje dotyczące zrównoważonego rozwoju, gospodarki obiegu zamkniętego oraz możliwości ponownego użycia, regeneracji i recyklingu.
Dane te będą dotyczyć zarówno produktów wyprodukowanych w UE, jak i importowanych.
Unia Europejska jest przy tym stanowcza w swoim podejściu, wymagając, aby wszystkie firmy, niezależnie od ich wielkości, wprowadziły cyfrowe paszporty produktów.
Producenci będą musieli zmierzyć się z poważnymi wyzwaniami organizacyjnymi i finansowymi, aby sprostać tym wymaganiom.
Co to jest rejestr paszportów produktów?
Rejestr paszportów produktów to specjalna baza danych prowadzona przez Komisję Europejską.
Rejestr będzie gromadził wszystkie informacje zawarte w paszportach produktów, które są wymagane przez prawo.
Znajdą się w nim listy nośników danych, takich jak kody QR, oraz unikalne identyfikatory produktów.
Rejestr będzie służył do weryfikacji autentyczności paszportów produktów, co ułatwi kontrolę towarów na rynku oraz w urzędach celnych.
Komisja Europejska będzie odpowiedzialna za stworzenie i zarządzanie rejestrem, a także za przetwarzanie związanych z nim danych osobowych.
Firmy wprowadzające produkty na rynek będą musiały przekazywać wymagane informacje do rejestru.
Dostęp do rejestru będą miały Komisja Europejska, krajowe organy nadzoru oraz urzędy celne, co umożliwi im wykonywanie obowiązków zgodnie z przepisami Unii Europejskiej.
W praktyce rejestr paszportów produktów to narzędzie, które pomoże śledzić i weryfikować informacje o produktach wprowadzanych na rynek UE, co zwiększy bezpieczeństwo i transparentność.
Kontrole celne związane z paszportem produktu
Komisja Europejska zamierza połączyć rejestr paszportów produktów z unijnym systemem jednego okienka w dziedzinie ceł (CSW-CERTEX).
Dzięki temu będzie możliwa automatyczna wymiana informacji między rejestrem a krajowymi systemami celnymi.
To połączenie ułatwi i przyspieszy procesy celne, zapewniając lepszą kontrolę i zgodność produktów z wymaganiami.
Organy celne sprawdzą, czy unikalny identyfikator produktu podany w zgłoszeniu celnym zgadza się z identyfikatorem w rejestrze paszportów produktów.
Jeśli informacje zawarte w paszporcie produktu są także w rejestrze, Komisja może wymagać, aby organy celne dodatkowo sprawdzały spójność tych informacji przed dopuszczeniem produktu do obrotu.
Jeśli organy celne znajdą rozbieżności między informacjami w rejestrze a zgłoszeniem celnym, odmówią dopuszczenia produktu do obrotu.
Mogą również podjąć dodatkowe działania zgodne z przepisami prawa celnego, w tym zarejestrować odmowę i powiadomić właściwe organy krajowe.
Organy celne mają możliwość wyszukiwania i wykorzystywania informacji z paszportu produktu i rejestru do realizacji swoich obowiązków, w tym zarządzania ryzykiem zgodnie z przepisami Unii Europejskiej.
Czy paszport produktu wyeliminuje greenwashing?
Tak. Cyfrowy paszport produktu będzie wspomagał organy publiczne w bardziej efektywnym przeprowadzaniu kontroli.
Umożliwi im wykrywanie fałszywych produktów oraz wprowadzających w błąd deklaracji dotyczących zgodności z normami ochrony środowiska, czyli tzw. greenwashing.
Dzięki paszportowi, konsumenci będą mogli wybierać produkty firm, które faktycznie spełniają standardy zrównoważonego rozwoju i transparentności, co ograniczy możliwość stosowania nieuczciwych praktyk marketingowych.
Jakie korzyści z paszportu produktu będą mieć autoryzowane serwisy napraw?
Autoryzowani serwisanci będą mogli zobaczyć pełną historię naprawy produktu.
Dzięki temu będą mogli szybciej i dokładniej zdiagnozować problemy oraz zapewnić bardziej efektywną naprawę.
Dodatkowo, dostęp do szczegółowych informacji o komponentach ułatwi zamawianie odpowiednich części zamiennych, co skróci czas oczekiwania na naprawę.
Jakie będą korzyści z wprowadzenia cyfrowego paszportu produktu dla producentów?
Dzięki paszportowi produktu firmy będą mogły lepiej monitorować i optymalizować swoje łańcuchy dostaw, co wpłynie na bardziej efektywne wykorzystanie materiałów.
W dłuższej perspektywie może to prowadzić do zmniejszenia kosztów operacyjnych.
Warto również zauważyć, że wdrożenie cyfrowego paszportu produktów może przynieść przewagę konkurencyjną.
W erze rosnącej świadomości ekologicznej konsumenci coraz częściej wybierają marki, które podejmują konkretne działania na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Producent dostarczający szczegółowe i przejrzyste informacje o swoich produktach może wyróżnić się na rynku i przyciągnąć bardziej świadomych konsumentów.
Wielu klientów chce teraz być świadomymi konsumentami.
Takie rozwiązanie pomoże im w dokonywaniu świadomych wyborów przy zakupie produktów, ułatwi naprawę i recykling oraz zwiększy przejrzystość wpływu na środowisko, co pozwoli zmniejszyć ilość powstających odpadów.
Paszport produktu sprawi również, że będą wybierać produkty firm, z którymi się identyfikują, co może prowadzić do wzrostu lojalności wobec marek promujących zrównoważony rozwój i transparentność.
Jakie będą korzyści z wprowadzenia cyfrowego paszportu produktu dla konsumentów?
Dzięki takim rozwiązaniom jak np. kod QR na opakowaniu, jako konsument będziesz mógł/mogła w prosty i szybki sposób uzyskać wszystkie informacje o produkcie za pomocą smartfona.
Wystarczy, że zeskanujesz kod na produkcie, aby uzyskać dostęp do kluczowych danych, takich jak miejsce produkcji, środki transportu, jakimi dotarł do sklepu, ślad węglowy oraz sposoby naprawy i recyklingu.
Dla świadomego konsumenta najważniejsza jest możliwość sprawdzenia całej „drogi”, jaką przebył dany produkt w swoim cyklu życia – od powstania materiałów, z których został wykonany, aż do momentu, gdy stanie się odpadem i trafi na składowisko lub zostanie poddany recyklingowi, co pozwoli mu stać się nowym produktem, zamykając obieg.
Dzięki paszportowi produktu, konsumenci będą mogli wybierać produkty firm, z którymi się identyfikują – ze swojej strony mamy nadzieję, że moda na „zielone produkty” jeszcze się powiększy i da to nam łatwe narzędzie do dokonywania świadomych wyborów konsumenckich.
Które produkty jako pierwsze zostaną objęte cyfrowym paszportem produktu?
Na początek, zgodnie z wytycznymi nowego planu działania UE dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym (Circular Economy Action Plan – CEAP), cyfrowym paszportem produktu zostaną objęte baterie, elektronika oraz tekstylia.
Planowane jest to już od 2026 roku.
Wynika to z ich znaczącego wpływu na środowisko oraz wysokiego potencjału związanego z obiegiem surowców i współczynnika recyklingu.
Dodatkowo, do tego grona może dołączyć bardzo energochłonna i pochłaniająco mnóstwo innych zasobów branża budowlana.
Cyfrowy paszport produktu – jakie wyzwania czekają przedsiębiorców?
Wdrażanie cyfrowych paszportów produktów wiąże się z kilkoma wyzwaniami dla przedsiębiorców.
Obowiązek wprowadzenia cyfrowych paszportów obejmie zarówno duże korporacje, jak i małe firmy oraz jednoosobowe działalności. To oznacza, że nawet najmniejsze przedsiębiorstwa będą musiały spełniać te same standardy, co większe podmioty.
Firmy muszą zaprojektować system dokumentacji zgodny z wytycznymi Unii Europejskiej, co może być skomplikowane logistycznie.
Szczególnie małe firmy mogą napotkać trudności finansowe związane z wdrożeniem tych technologii. Inwestycje w infrastrukturę IT i szkolenie personelu mogą być kosztowne.
Przedsiębiorcy będą musieli dokładnie zrozumieć i dostosować się do nowych regulacji, co może wymagać dodatkowego wsparcia prawnego i administracyjnego.
Mniejsze firmy mogą mieć trudności z dostosowaniem swoich operacji do wymagań nowych przepisów, co może wpływać na ich konkurencyjność na rynku.
Producenci będą musieli prowadzić dokumentację potwierdzającą zgodność ich produktów z normami UE.
Dokumenty te muszą być dostępne publicznie w formie elektronicznej, aby każdy klient mógł je pobrać i zweryfikować.
To oznacza, że nie tylko organy, ale także potencjalni nabywcy będą mogli sprawdzać, czy produkty spełniają wymagane standardy.
Cyfrowy paszport produktu – podsumowanie
Paszport produktu to odpowiedź na obecną najczęstszą politykę producentów: „wyprodukuj, zużyj, wyrzuć”.
Projektodawcy chcą zmienić podejście, aby uszkodzone lub zużyte produkty nie były po prostu wyrzucane, ale naprawiane, poddawane recyklingowi i ponownie wykorzystywane.
Celem jest zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko poprzez lepsze zarządzanie zasobami i wydłużenie cyklu życia produktów.
Dawniej pralki działały 20-30 lat; gdy się zepsuły, wystarczyło je naprawić i działały dalej.
Dziś, po okresie gwarancji, naprawa często się nie opłaca, więc pralkę trzeba wyrzucić i kupić nową. Złą praktyką jest także ograniczania części zamiennych – jedynie do łatwo wymiennych elementów, bez wsparcia logistycznego dla bardziej wymagających napraw.
Cyfrowy Paszport Produktu ma na celu powrót do bardziej trwałych i naprawialnych produktów, co pozwoli ograniczyć marnotrawstwo i chronić środowisko.
Mam nadzieję, że ten artykuł przybliżył Ci temat paszportu produktów.
Zachęcam do śledzenia naszego bloga, gdzie będziemy na bieżąco informować o zmianach w prawie w tym zakresie.
Kinga Stanikowska-Jóżwiak
radca prawny
Zdjęcia: PlanetCare, Waldemar
***
Ważna zmiana dla budownictwa – nowe zasady selekcjonowania odpadów budowlanych
Ustawodawca nie próżnuje i już od 1 stycznia 2025 r. czekają nas kolejne zmiany w prawie. Od tej daty odpady budowlane i rozbiórkowe będą zbierane selektywnie, z podziałem na co najmniej sześć frakcji: drewno, metale, szkło, tworzywa sztuczne, gips oraz odpady mineralne (beton, cegły, płytki, materiały ceramiczne, kamienie).
Odpady z budowy i remontów nie będą mogły być wrzucane do jednego worka lub kontenera, lecz będą musiały być segregowane na miejscu.
Branży budowlanej pozostało zaledwie pół roku na przygotowanie się [Czytaj dalej…]