Pożar nielegalnego wysypiska śmieci w Świętochłowicach oraz pożar hałdy śmieci w Ostrowitem nieopodal Pruszcza Gdańskiego to tylko niektóre przykłady pożarów, które miały miejsce w Polsce w ostatnim czasie.
Do Siemianowic Śląskich przyjechała nawet wiceminister klimatu Anita Sowińska, która zapewniła, że Ministerstwo Klimatu i Środowiska pracuje nad rozwiązaniami usprawniającymi ściganie przestępców zarabiających na gromadzeniu nielegalnych odpadów, w tym chemikaliów.
Zapewnienia pani wiceminister jakkolwiek szczere by nie były nie zrekompensują poszkodowanym poniesionych strat.
Niezależnie od przyczyn pożarów (wypadek losowy czy podpalenie) można zadać pytanie kto odpowiada za szkody spowodowane pożarem?
Internet jest pełen informacji o kolejnych pożarach, ale brakuje konkretnych wskazówek, kto odpowiada za pożar i jak dochodzić odszkodowania za takie szkody. Zamieszanie potęgują jeszcze informacje prasowe, które często są ze sobą sprzeczne lub nie dają konkretnej odpowiedzi.
Pożar wysypiska śmieci – kto odpowiada?
W przypadku pożaru wysypiska śmieci i związanych z tym szkód odpowiada podmiot władający nieruchomością, na której magazynowane są odpady. Nie musi to być więc wyłącznie właściciel.
Często mamy do czynienia z taką sytuacją, że taki teren jest wynajmowany przez inny podmiot.
Właściciel zwykle umywa ręce i odsuwa od siebie odpowiedzialność. Nie zawsze ma rację. Bo jeżeli nie można ustalić, kto wytworzył odpady, uznaje się, że za odpady odpowiada podmiot, na którego terenie są one magazynowane. A więc właściciel.
Dla właściciela terenu kluczowe jest posiadanie chroniącej go i zgodnej z prawem umowy najmu czy dzierżawy terenu.
Najlepiej gdy taka umowa zawiera także odpowiednie zabezpieczenia roszczeń właściciela za szkody wyrządzone przez najemcę.
W umowie można zapewnić szerokie uprawnienia kontrolne, które umożliwią rozwiązanie umowy i nałożenie dodatkowych sankcji na nierzetelnego kontrahenta.
Jeśli jesteś właścicielem nieruchomości wynajmowanej na cele magazynowania towarów, skontroluj najemcę i sprawdź, czy przechowuje on towary, czy odpady i czy robi to zgodnie z prawem.
Magazynowanie odpadów wytworzonych w innym miejscu jest możliwe tylko po uzyskaniu zezwolenia na zbieranie odpadów, co nie jest rzeczą łatwą.
„Często nie jest to wina urzędników, którzy zwykle rozumieją sytuację przedsiębiorców. Problem stanowi stopień skomplikowania przepisów prawnych i zaostrzające się wymogi, których nikt nie jest w stanie z góry przewidzieć. Bez wsparcia wyspecjalizowanych firm nie dałbym sobie pewnie rady” – mówi Marek Roszkiewicz, prowadzący składowisko odpadów w Poznaniu przy ul. Druskienickiej.
Przy magazynowaniu odpadów konieczne jest posiadanie monitoringu.
Zapis obrazu wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów przechowuje się przez miesiąc od daty dokonania zapisu.
Zapis z monitoringu będzie istotny w przypadku pożaru i dochodzenia odszkodowania od ubezpieczyciela. Ułatwi też dochodzenie roszczeń właściciela od nierzetelnego najemcy – warto zapewnić sobie w umowie dostęp do tych danych.
Odpady, z wyjątkiem odpadów przeznaczonych do składowania, mogą być magazynowane maksymalnie przez 3 lata, jeśli jest to uzasadnione procesami technologicznymi lub organizacyjnymi.
W projekcie do zmian ustawy o odpadach przewinęła się propozycje skrócenia tego okresu do roku, ponieważ zdarza się nie tak rzadko, że firmy likwidują się przed upływem 3 lat, aby uniknąć odpowiedzialności za usunięcie odpadów. Wprowadzenie krótszego okresu magazynowania miało na celu ograniczenie takich praktyk.
Widocznie wątpliwości, czy jest to najlepsze rozwiązanie przeważyły i finalnie odpady mogą być magazynowane przez 3 lata.
Zgodnie z postulatem samorządów, które od dawna zwracają uwagę na problem nielegalnego gospodarowania odpadami w ustawie o odpadach znajduje się przepis, zgodnie z którym gospodarowanie odpadami, polegające na zbieraniu odpadów niebezpiecznych, odzysku odpadów przez wypełnianie terenów niekorzystnie przekształconych, zbieraniu lub przetwarzaniu odpadów komunalnych lub odpadów pochodzących z przetwarzania odpadów komunalnych, wymaga uzyskania odpowiednich zezwoleń.
Zgodnie z tym, tego rodzaju działalność może być prowadzona wyłącznie na nieruchomości, której właścicielem, użytkownikiem wieczystym, użytkownikiem albo dzierżawcą jest posiadacz odpadów gospodarujący tymi odpadami.
Celem tych przepisów jest utrudnienie działalności podmiotom, które wcześniej nielegalnie gospodarowały odpadami, wykorzystując luki prawne związane z brakiem własności terenu, na którym prowadziły swoją działalność.
Jeśli masz pytania dotyczące przepisów odpadowych, napisz do nas. Chętnie na nie odpowiemy.
Odszkodowanie za pożar
Jeśli właściciel obiektu, który spłonął, odmawia Ci wypłaty odszkodowania za szkody poniesione w wyniku pożaru, który powstał w jego obiekcie i się rozprzestrzenił, masz prawo zgłosić szkodę do jego ubezpieczyciela z tytułu polisy OC (odpowiedzialności cywilnej).
Takie ubezpieczenie obejmuje szkody wyrządzone osobom trzecim w związku z prowadzeniem działalności lub posiadaniem mienia. Ta droga jest dużo tańsza od założenia sprawy w sądzie i zawsze sugerujemy jej wykorzystanie przed wytoczeniem powództwa.
W przypadku pożaru poszkodowany powinien niezwłocznie zgłosić szkodę do ubezpieczyciela, który zajmie się jej likwidacją zgodnie z warunkami umowy.
Ważne – nie musi być tu zgody właściciela – polisa ubezpieczeniowa chroni co do zasady osoby poszkodowane (a nie tylko wyłącznie właściciela).
Jako właściciel obiektu, który spłonął zgłoś szkodę do ubezpieczyciela, dostarczając następujące dokumenty:
- Numer polisy ubezpieczeniowej.
- Opis zdarzenia.
- Dokumentację szkód (zdjęcia, filmy, faktury).
- Protokoły ze straży pożarnej oraz innych służb, jeśli były obecne na miejscu zdarzenia.
Ubezpieczyciel prawdopodobnie wyśle rzeczoznawcę, aby ocenił szkody na miejscu pożaru. Upewnij się, że jesteś obecny podczas inspekcji, aby odpowiedzieć na wszelkie pytania i dostarczyć dodatkowe informacje.
Po złożeniu zgłoszenia i przeprowadzeniu inspekcji przez rzeczoznawcę, ubezpieczyciel dokona oceny szkód i podejmie decyzję o wypłacie odszkodowania. Może to potrwać kilka tygodni, w zależności od skomplikowania sprawy i ilości dostarczonych dokumentów.
Jeśli ubezpieczyciel uzna roszczenie, otrzymasz wypłatę odszkodowania zgodnie z warunkami polisy.
W przypadku, gdy nie zgadzasz się z decyzją ubezpieczyciela, masz prawo do odwołania się od decyzji. Jeśli po odwołaniu ubezpieczyciel nadal odmówi Ci wypłaty należnego odszkodowania, możesz skierować sprawę do sądu.
Z doświadczenia wiemy, że ubezpieczyciele często zaniżają wysokość odszkodowania, dlatego pozwanie ubezpieczyciela jest często konieczne. Jednak już nawet częściowa wypłata odszkodowania ma olbrzymie znaczenia – przesądza o odpowiedzialności za szkodę i często zabezpiecza środki finansowe na dochodzenie dalszych roszczeń w sądzie.
Ważne jest tylko, by na etapie likwidacji szkody nie podpisywać porozumienia dotyczących zrzeczenia się dalszych roszczeń.
Jeśli jesteś poszkodowana/poszkodowany w wyniku pożaru, możesz zgłosić szkodę także i z własnej polisy ubezpieczeniowej, jeśli obejmuje ona szkody powstałe na skutek pożaru. Zgłoś szkodę swojemu ubezpieczycielowi i pamiętaj, że musisz dostarczyć wszelkie niezbędne dokumenty potwierdzające powstanie szkody.
Jeśli potrzebujesz szczegółowych informacji o tym, jak zgłosić Twoją konkretną szkodę, napisz do nas – chętnie odpowiemy na Twoje pytania.
Pożar w archiwum
Może się zdarzyć tak, że w pożarze zniszczone zostaną dokumenty urzędowe lub sądowe.
W przypadku zniszczenia dokumentacji sądowej możesz złożyć wniosek o odtworzenie zniszczonych akt. Wniosek o odtworzenie akt możesz złożyć do sądu, który prowadził sprawę, powołując się na zaistniałe okoliczności (pożar).
Odszkodowania za immisje (sąsiednie nieruchomości)
Czasem jednorazowy pożar na sąsiedniej nieruchomości nie jest tak uciążliwy jak stałe zakłócenia ze strony nieruchomości sąsiada.
Jeśli w sąsiedztwie znajduje się zakład przemysłowy, którego działalność powoduje przenikanie na Twoją nieruchomość zadymienia, generowanie zanieczyszczeń czy nieprzyjemnych zapachów, jako poszkodowany możesz domagać się odszkodowania od uciążliwego sąsiada. Swoich praw możesz dochodzić w sądzie.
Sporządzenie pozwu i pozwanie sąsiada może nie być tym, o czym marzysz, ale czasem jest to jedyna droga. Jeżeli tą czynność poprzedzają prowadzone w dobrej wierze negocjacje ugodowe czasem udaje się osiągnąć porozumienie. Ustępstwo dokonane dla utrzymania poprawnych stosunków międzysąsiedzkich zwykle opłacić się na innych polach.
Jeżeli jednak negocjacje nie dadzą rezultatu, po pozostaje nam złożenie pozwu.
Poniżej znajdziesz wzór pozwu przeciwko właścicielowi nieruchomości o zaniechanie naruszeń.
Proszę pamiętaj, że przykład z wniosku jest jedynie hipotetyczny i bardzo ogólny.
W czasie sporządzania własnego pozwu uwzględnij w treści własną sytuację, która powinna stanowić podstawę argumentacji przed sądem.
Proszę też pamiętać o jak najszerszym udokumentowaniu roszczenia (koszty naprawy, odbudowy, rachunki za zniszczone rzeczy).
WZÓR: Pozew przeciwko właścicielowi nieruchomości o zaniechanie naruszeń
Nie tylko pożar jest uciążliwy. Gdzie zgłosić smród z oczyszczalni?
W przypadku, gdy smród pochodzi z działalności przemysłowej, pierwszym punktem kontaktowym powinien być lokalny inspektorat ochrony środowiska. Twoje zgłoszenie powinno zawierać dokładny opis problemu, w tym czas wystąpienia, charakter zapachu oraz wszelkie inne obserwacje, które mogą pomóc w identyfikacji źródła.
Jeżeli problem dotyczy awarii kanalizacyjnej lub innych instalacji komunalnych, właściwym miejscem zgłoszenia jest lokalny urząd miasta lub gminy.
W przypadkach, gdy smród pochodzi z terenów prywatnych, takich jak nielegalne wysypiska śmieci, skontaktuj się z lokalną policją lub strażą miejską.
Jeśli Twoja nieruchomość znajduje się w sąsiedztwie lotniska, oczyszczalni ścieków, składowisk odpadów (które ostatnio płoną częściej niż zwykle, stwarzając poważne zagrożenie dla sąsiadów), linii i stacji elektroenergetycznych, sprawdź, czy sejmik województwa wyznaczył w drodze uchwał obszary ograniczonego użytkowania (OOU) dla określonych przedsięwzięć w Twojej okolicy.
W związku z ustanowieniem OOU wartość Twojej nieruchomości może ulec obniżeniu. W takiej sytuacji jako właściciel takiej nieruchomości możesz żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. Możesz również domagać się odszkodowania za poniesioną szkodę, w tym także za zmniejszenie wartości nieruchomości.
Masz 3 lata od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie w korzystaniu z nieruchomości na wystąpienie z takim roszczeniem.
Roszczenia te przysługują również użytkownikowi wieczystemu oraz osobie, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości.
Odpowiedzialność za pożar wysypiska śmieci – podsumowanie
Odpowiedzialność za pożary nielegalnych wysypisk śmieci stała się poważnym problemem w Polsce.
Przepisy ustawy o odpadach mają na celu zwiększenie kontroli nad procesami zbierania i przetwarzania odpadów, aby zapewnić większe bezpieczeństwo oraz zapobiegać nielegalnym praktykom w gospodarowaniu odpadami, a tym samym zapobiegać pożarom.
Do wniosku o wydanie zezwolenia na zbieranie i przetwarzanie odpadów należy dołączyć szereg dokumentów i spełnić liczne wymogi, w tym między innymi:
- tytuł własności, użytkowania wieczystego, użytkowania lub dzierżawy nieruchomości, na której będą zbierane lub przetwarzane odpady,
- zabezpieczenie roszczeń,
- zaświadczenie o niekaralności za przestępstwa przeciwko środowisku.
Niemniej jednak, nawet te wymogi prawne nie zapobiegły kolejnym pożarom w Polsce.
Pozostaje tylko życzyć odpowiednim organom większej skuteczności w przeciwdziałaniu tym zjawiskom, w szczególności szybkości w podejmowaniu decyzji przez kompetentne organy.
Kinga Stanikowska-Jóżwiak
radca prawny
Michał Polak
radca prawny
Zdjęcia: Tom Fisk, Mumtahina Tanni
***
System kaucyjny na opakowania na napoje
Od 1 stycznia 2025 roku w Polsce wejdzie w życie rewolucyjny system kaucyjny na opakowania. Ten nowy system ma na celu poprawę gospodarki odpadami i zwiększenie recyklingu.
To kolejne działanie mające na celu ochronić klimat naszej planety i zmniejszyć zagrożenia związane z jego zmianami.
W Polsce historycznie było już wiele przykładów rozpowszechnienia wtórnego wykorzystania opakowań. Realizowano nawet w tym zakresie kampanie społeczne mające na celu zwiększenie świadomości konsumentów [Czytaj dalej…]