Już połowa papieru produkowanego w Unii Europejskiej jest przeznaczana na produkcję opakowań. To samo dotyczy tworzyw sztucznych (wykorzystujemy tak 40% całego surowca). Ilość opakowań rośnie w zastraszającym tempie. Przekłada się to niestety na zwiększoną ilość odpadów. Wystarczy spojrzeć na przeładowane kontenery na śmieci przy budynkach mieszkalnych by dostrzec, że problem jest poważny.
Co zrobić by nie utonąć w śmieciach?
Czy da się lepiej zagospodarować pozostałości po produktach?
Unia Europejska przygotowuje zmiany dla rynku opakowań.
Wkrótce pojawi się rozporządzenie PPWR (Packaging and Packaging Waste Regulation), które zastąpi dotychczasową regulację zawartą w Dyrektywie 94/62/WE.
Nazwę można przetłumaczyć jako Regulacja Opakowań i Odpadów Opakowaniowych.
Nowe prawo wprowadzi wiele zmian dla branży recyklingu i opakowań. Zmiany – siłą rzeczy – odczujemy wszyscy.
Dla branży opakowań oznacza to rewolucję, a dla firm recyklingowych otwiera nowe możliwości biznesowe.
Zmiany w prawie będą dotyczyć nie tylko producentów opakowań, którzy będą musieli dostosować produkcję do nowych wymogów.
Rozporządzenie PPWR będzie miało również znaczenie dla przedsiębiorców, którzy będą musieli zadbać o odpowiednią infrastrukturę do selektywnej zbiórki odpadów oraz informować konsumentów o nowych obowiązkach.
Jeśli po przeczytaniu tego artykułu będziesz mieć dodatkowe pytania, serdecznie zachęcamy Cię do kontaktu telefonicznego lub mailowego z nami 😊
Temat opakowań i odpadów opakowaniowych dopiero się rozwija i na pewno pojawi się sporo wątpliwości praktycznych.
Będziemy śledzić i opisywać kolejne działania, wymogi prawne oraz szanse dla nowych branż.
Jaki jest cel Rozporządzenia PPWR?
Po co Unia Europejska wprowadza kolejne prawo nadkładające na przedsiębiorców nowe wymogi?
Czy nowe rozporządzenie będzie równie kontrowersyjne, jak uznanie marchewki za owoc czy ślimaka za rybę w prawodawstwie UE? I czy rzeczywiście przyczyni się do ochrony klimatu naszej planety?
Rozporządzenie PPWR ma na szczęście bardzo praktyczne cele.
Jego głównym zadaniem jest zmniejszenie liczby opakowań trafiających na rynek.
Każdy kto segreguje śmieci wie, że nawet umiarkowana konsumpcja wiąże się z szybkim wytworzeniem dużej liczy odpadów.
Czasem sami zastanawiamy się, czy małą rzecz rzeczywiście trzeba zapakowywać w kilka warstw plastiku lub tektury…
Unia Europejska dostrzega bezsens jednorazowych opakowań, takich jak te, w które pakowane są świeże owoce i warzywa, pieczywo, miniaturowe opakowania na małe porce przypraw, sosów, śmietanki czy cukru w restauracjach.
Do tego dochodzą jeszcze nadal częste miniaturowe opakowania na przybory toaletowe w hotelach.
Lekkie plastikowe torby na zakupy, tzw. zrywki, również są zbędne i szkodliwe dla środowiska.
Dzięki zmianie prawa ma nastąpić istotne ograniczenie tych negatywnych skutków.
Rozporządzenie PPWR ma na celu wyeliminowanie tych jednorazowych opakowań, które szybko trafiają do śmieci i czasem są większe od samego produktu.
Nie nastąpi to jednak z dnia na dzień.
Dopiero od stycznia 2030 roku jednorazowe plastikowe opakowania będą całkowicie zakazane.
Zatem przedsiębiorcy mają sporo czasu by dostosować swoją ofertę do nowej rzeczywistości.
Wydaje nam się, że to prawo może mieć realne i szerokie konsekwencje dla środowiska i przemysłu, a jego celem rzeczywiście jest stworzenie bardziej zrównoważonego i ekologicznego systemu opakowań w całej Europie.
Opakowania mają być recyklingowalne (czyli mieć potencjał do ponownego wykorzystania), podobnie jak w czasach PRL, kiedy mleko było rozwożone w szklanych butelkach.
Warto jednak zaznaczyć, że rozporządzenie PPWR nie będzie dotyczyć mleka i napojów alkoholowych, zatem może unikniemy złych skojarzeń z czasami słusznie minionymi.
Czy wszystkie opakowania muszą się nadawać do recyklingu?
Już odpowiedź na to pytanie pokazuje rozmach i konsekwencje nowych regulacji.
Rozporządzenie PPWR kładzie bowiem zdecydowany nacisk na to, aby wszystkie opakowania były w pełni nadające się do recyklingu.
Dla wielu branż oznacza to konieczność dostosowania procesów produkcyjnych do nowych, surowych standardów, inwestowanie w technologie umożliwiające recykling oraz rozwijanie infrastruktury do selektywnej zbiórki i przetwarzania odpadów opakowaniowych.
Firmy będą również musiały edukować konsumentów na temat właściwego postępowania z odpadami i nowych obowiązków związanych z recyklingiem.
Zgodnie z projektem PPWR, od 2030 roku wszystkie opakowania muszą być możliwe do recyklingu.
Komisja Europejska proponuje wprowadzenie szczegółowej klasyfikacji dotyczącej zdolności do recyklingu.
W ramach tej klasyfikacji, od 2030 roku nie będzie można stosować opakowań, których zdolność do recyklingu wynosi mniej niż 70%.
Jakie opakowania uważa się za nadające się do recyklingu?
Nowe rozporządzenie PPWR nakłada na producentów obowiązek projektowania opakowań, które będą łatwe do recyklingu. Ale co to dokładnie oznacza?
- Łatwość Recyklingu:
Materiały i struktura opakowań muszą być takie, aby proces recyklingu był jak najbardziej efektywny. Opakowania powinny być tak zaprojektowane, aby po zużyciu mogły bez problemu trafić do odpowiednich strumieni recyklingowych, czyli prościej mówić by jak największa część opakowania mogła być ponownie wykorzystana. Wymóg ten będzie obowiązywać od 1 stycznia 2030 roku.
- Efektywne Zbieranie:
Opakowania muszą być przystosowane do skutecznego i efektywnego zbierania w oddzielnych strumieniach odpadów. Oznacza to, że systemy zbiórki odpadów muszą być w stanie wyodrębnić te opakowania od innych rodzajów odpadów, co ułatwi ich recykling.
- Bezproblemowe Sortowanie:
Opakowania muszą być sortowane w taki sposób, aby nie wpływały negatywnie na możliwość recyklingu innych rodzajów odpadów. To wymusi szersze spojrzenie na konsekwencje wytworzenia opakowania, by nie zniszczyć efektywności całego systemu.
- Wysoka Jakość Surowców Wtórnych:
Po recyklingu, uzyskane surowce wtórne muszą być na tyle wysokiej jakości, aby mogły zastąpić surowce pierwotne. Dzięki temu materiały uzyskane z recyklingu będą wartościowe i mogą być ponownie wykorzystane w produkcji nowych produktów, co jest nie tylko ekologiczne, ale i ekonomicznie opłacalne. Można zastanawiać się, jak będzie to współgrało z opakowaniami pochodzącymi z innych rejonów (np. Azji), gdzie standardy na ogół są znacząco niższe.
- Recykling na Dużą Skalę:
Opakowania muszą być tak zaprojektowane, by poddać się recyklingowi na dużą skalę.. To zapewnia, że recykling stanie się powszechną praktyką, a nie jedynie niszowym rozwiązaniem (wymóg będzie obowiązywał od 1 stycznia 2035 roku). Dzięki tym wymaganiom, nowe standardy opakowań mają potencjał zrewolucjonizować rynek, wprowadzając bardziej zrównoważone praktyki produkcji i konsumpcji. W rezultacie, wszyscy – od producentów, przez konsumentów, aż po środowisko naturalne – mogą na tym zyskać. Mówimy tu często o obowiązkach, ale nie zapominajmy o korzyściach – producenci uzyskają dostęp do dobrej jakości surowca, zmniejszy się narastający i kosztowny dla nas wszystkich problem z rosnącą produkcją śmieci i zmienią się nawyki konsumenckie.
Co to jest recyklat i jakie będą wymogi dotyczące recyklatu w opakowaniach plastikowych?
Rozporządzenie PPWR nakłada obowiązek stosowania recyklatów.
Co to jest recyklat? To po prostu materiał uzyskany z recyklingu odpadów.
Oto kluczowe wymogi, które wejdą w życie od 1 stycznia 2030 roku:
- Opakowania z PET: Muszą zawierać co najmniej 30% recyklatu uzyskanego z odpadów plastikowych pochodzących od konsumentów.
- Opakowania z innych tworzyw sztucznych (poza PET), z wyjątkiem jednorazowych butelek na napoje: Muszą zawierać co najmniej 10% recyklatu.
- Jednorazowe plastikowe butelki na napoje: Muszą zawierać co najmniej 30% recyklatu.
- Pozostałe plastikowe opakowania: Muszą zawierać co najmniej 35% recyklatu.
Od 1 stycznia 2040 roku wymagania te zostaną zaostrzone:
- Opakowania z tworzyw sztucznych (poza jednorazowymi butelkami na napoje): Muszą zawierać co najmniej 50% recyklatu.
- Jednorazowe plastikowe butelki na napoje: Muszą zawierać co najmniej 65% recyklatu.
- Pozostałe plastikowe opakowania: Muszą zawierać co najmniej 65% recyklatu.
Wprowadzenie minimalnych zawartości recyklatu w opakowaniach wspiera gospodarkę o obiegu zamkniętym i zmniejsza zależność od surowców pierwotnych.
Aby sprostać tym wymaganiom, przemysł będzie musiał zainwestować w nowe technologie i infrastrukturę dotyczącą recyklingu.
Co oznacza, iż opakowania muszą być kompostowalne?
Unia Europejska wprowadza nowy wymóg dotyczący opakowań: muszą one być kompostowalne.
Co to dokładnie oznacza?
Opakowania kompostowalne to takie, które mogą przechodzić przez procesy fizycznego, chemicznego, termicznego lub biologicznego rozkładu w taki sposób, że większość powstałego kompostu ostatecznie rozkłada się na dwutlenek węgla, sole mineralne, biomasę i wodę.
Ważne jest również, aby takie opakowania nie utrudniały selektywnej zbiórki i procesu kompostowania w warunkach kontrolowanych przemysłowo.
Nowe rozporządzenie PPWR precyzyjnie definiuje wymagania, jakie muszą spełniać opakowania, aby mogły być uznane za kompostowalne.
Obejmuje to:
- Biodegradowalność wszystkich materiałów: Wszystkie materiały użyte do produkcji opakowań muszą być biodegradowalne.
- Brak negatywnego wpływu na proces kompostowania.
- Zgodność z normami: Opakowania muszą spełniać określone normy dotyczące zawartości metali ciężkich i innych szkodliwych substancji.
Rozporządzenie nakłada również obowiązek, aby pewne produkty były kompostowalne w warunkach przemysłowych. Dotyczy to takich przedmiotów jak saszetki z kawą, przylepne etykiety na owocach i warzywach oraz bardzo lekkie plastikowe torby na zakupy.
To naprawdę nowatorskie podejście Unii Europejskiej.
Zakłada promowanie bardziej zrównoważonych praktyk w całym łańcuchu produkcji i konsumpcji.
Dzięki tym regulacjom, Europa zmierzać powinna ku bardziej zielonej i ekologicznej przyszłości.
Co wiąże się z wymogiem minimalizacji opakowań?
Unia Europejska rozporządzeniem PPWR zmieni zasady gry w projektowaniu opakowań.
Cel? Zredukowanie ich wagi i objętości do niezbędnego minimum, bez utraty funkcjonalności.
Co to oznacza w praktyce?
Minimalizacja Wagi i Objętości:
Opakowania muszą być projektowane tak, aby ich waga i objętość były jak najmniejsze, ale jednocześnie zapewniały pełną funkcjonalność, z uwzględnieniem użytych materiałów.
Opakowanie winno więc dawać lepsze niż dotychczas wyobrażenie o wielkości zakupionego towaru.
Niektóre firmy (np. Lego) już rezygnują z imponujących opakowań, a których klocki zajmowały np. połowę objętości, na rzecz mniejszych pudełek, ale już szczelnie wypełnionych.
Zakaz Nadmiarowych Elementów:
Będzie zakaz (wypływający z zasady minimalizacji wagi i objętości) stosowania elementów zwiększających jedynie postrzeganą objętość produktu.
To oznacza koniec z podwójnymi ściankami, fałszywym dnem czy niepotrzebnymi warstwami w opakowaniach, chyba że są one chronione oznaczeniami geograficznymi pochodzenia.
Unia Europejska zadba również o redukcję pustej przestrzeni w opakowaniach.
Każdy z nas pewnie zamówił kiedyś przesyłkę, która przyszła w dużym opakowaniu z małym produktem w środku.
Kto wtedy nie pomyślał, że to marnowanie materiału opakowaniowego?
Rozróżnieniu podlegają tak zwane Opakowania Sprzedażowe i Opakowania Zbiorcze i Transportowe.
Opakowania Sprzedażowe: są to opakowania, które trafiają bezpośrednio do konsumentów. Muszą być one projektowane tak, aby nie było w nich zbędnego miejsca. Całkowita objętość opakowania musi być dostosowana do objętości samego produktu.
Dla Opakowań Zbiorczych i Transportowych mamy podobną zasadę. Pusta przestrzeń musi być ograniczona do minimum, uwzględniając objętość grupowanych lub transportowanych produktów.
A co z wypełniaczami pustej przestrzeni? Nowe przepisy jasno określają, że przestrzeń wypełniona materiałami takimi jak papierowe wycinanki, poduszki powietrzne, folia bąbelkowa, gąbka, pianka, wełna drzewna, polistyren czy styropian jest uznawana za pustą przestrzeń. Producenci muszą unikać nadmiaru takich materiałów, aby spełniać nowe wymogi dotyczące minimalizacji pustej przestrzeni.
Jakie są dodatkowe obowiązki dla producentów?
Rozporządzenie PPWR nałoży na producentów dodatkowe obowiązki dotyczące dokumentacji technicznej.
W celu wykazania zgodności z przepisami, producenci będą musieli dostarczyć szczegółową dokumentację techniczną, która powinna zawierać:
- Wyjaśnienie specyfikacji technicznych czyli szczegółowy opis technicznych specyfikacji, norm i warunków użytych do oceny opakowania.
- Identyfikacja wymagań projektowych, a więc informacje na temat wymagań projektowych, które uniemożliwiają dalszą redukcję wagi lub objętości opakowania bez utraty funkcjonalności.
- Wyniki testów i badań, to jestrezultaty testów, badania lub inne źródła użyte do oceny minimalnej niezbędnej objętości lub wagi opakowania.
Jak spełnić wymagania dotyczące etykietowania opakowań według PPWR?
Duże zmiany będą dotyczyły także samych etykiet.
Oto najważniejsze z nich:
- Etykiety informujące o składzie materiałowym:
Wszystkie opakowania (z wyjątkiem transportowych) będą musiały być oznakowane etykietą zawierającą informacje o składzie materiałowym. E-commerce nie jest wyłączone z tego wymogu. Oznacza to, że każdy producent musi zadbać o to, aby jego opakowania były odpowiednio opisane, co ułatwi konsumentom i firmom recyklingowym właściwe segregowanie odpadów
- Etykiety dotyczące ponownego użycia:
Opakowania będą musiały być oznakowane etykietą informującą o możliwości ponownego użycia oraz kodem QR lub innym nośnikiem danych cyfrowych. Taki kod dostarczy konsumentom informacji o dostępności systemów ponownego użycia i punktów zbiórki, a także ułatwi śledzenie opakowania i obliczanie liczby cykli użytkowania. Dodatkowo, opakowania wielokrotnego użytku muszą być wyraźnie oznaczone, aby odróżniać je od jednorazowych w punktach sprzedaży.
- Informacje o udziale recyklatu:
Jeżeli opakowanie zawiera informacje o udziale materiału z recyklingu, etykieta musi spełniać specyfikacje określone w prawie unijnym. Dotyczy to zarówno plastikowych opakowań z udziałem biopochodnego plastiku, jak i innych rodzajów opakowań.
- Umieszczenie etykiet:
Etykiety i kody QR muszą być umieszczone na opakowaniu w sposób widoczny, czytelny i trwały. Jeśli nie jest to możliwe ze względu na charakter i wielkość opakowania, etykiety mogą być przymocowane do opakowania zbiorczego.
Co to oznacza dla producentów?
Producenci muszą przygotować się na wdrożenie nowych etykiet zgodnych z przepisami PPWR.
Konieczne będzie dokładne planowanie i dostosowanie procesów produkcyjnych, aby spełnić wymagania dotyczące informacji o składzie materiałowym, możliwości ponownego użycia oraz udziale recyklatu.
Dzięki tym zmianom konsumenci będą lepiej poinformowani, a systemy recyklingu staną się bardziej efektywne, co przyczyni się do zwiększenia zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska.
Opakowania i odpady opakowaniowe — podsumowanie
To pierwszy z serii artykułów poświęconych obowiązkom, jakie nakłada na producentów rozporządzenie PPWR.
Nowe prawo unijne przyniesie wiele zmian, które będziemy na bieżąco monitorować i opisywać na naszym blogu.
Zachęcamy do śledzenia naszych wpisów, aby być na bieżąco z najnowszymi informacjami dotyczącymi wymogów prawnych, szans dla nowych branż oraz innowacyjnych rozwiązań w zakresie opakowań.
Można mieć wątpliwości, czy nowe prawo będzie wystarczająco efektywne w dobie globalnej gospodarki i braku ograniczeń dla producentów z innych rejonów świata, ale zmianę należy zacząć zawsze od własnego podwórka.
Jak zwykle trudność w realnej ocenie wielkich projektowanych zmian (a z takimi mamy tu do czynienia) wiąże się z ilością skutków (przewidzianych i nieprzewidzianych) nowych rozwiązań.
Można jedynie szacować koszty zmian i uzyskane dzięki nim korzyści.
Nam wypada wierzyć, że bardziej ekonomicznie jest być ekologicznym.
Kinga Stanikowska-Jóżwiak
radca prawny
Michał Polak
radca prawny
Zdjęcia: Karolina Kaboompics, mali maeder
***
Odpowiedzialność za pożar wysypiska śmieci
Pożar nielegalnego wysypiska śmieci w Świętochłowicach oraz pożar hałdy śmieci w Ostrowitem nieopodal Pruszcza Gdańskiego to tylko niektóre przykłady pożarów, które miały miejsce w Polsce w ostatnim czasie.
Do Siemianowic Śląskich przyjechała nawet wiceminister klimatu Anita Sowińska, która zapewniła, że Ministerstwo Klimatu i Środowiska pracuje nad rozwiązaniami usprawniającymi ściganie przestępców zarabiających na gromadzeniu nielegalnych odpadów, w tym chemikaliów [Czytaj dalej…]