Decydując się na instalację systemu odprowadzania ścieków przy własnym domu, wiele osób stoi przed wyborem między tradycyjnym szambem albo nowoczesną przydomową oczyszczalnią ścieków.
Chociaż inwestycja w oczyszczalnię na początku może wydawać się bardziej skomplikowana prawnie i kosztowna, niż założenie szamba, to w dłuższej perspektywie okaże się ona bardziej ekonomiczna ze względu na niższe koszty utrzymania.
Warto wiedzieć, że w wyniku zmian w prawie budowlanym usunięto z ustawy termin „przydomowa” odnoszący się do oczyszczalni ścieków.
Jednakże, mimo tej zmiany, przymiotnik „przydomowa” wciąż funkcjonuje w ramach innych regulacji ustawowych.
Dlatego nie zdziw się, jeśli w przepisach prawa budowlanego nie znajdziesz wyrażenia „przydomowa oczyszczalnia ścieków”, a jedynie „oczyszczalnia ścieków”.
Jeśli masz jakiekolwiek pytania, zachęcam Cię do kontaktu z nami – z przyjemnością na nie odpowiemy 😊
Czy nieruchomość musi być podłączona do sieci kanalizacyjnej?
Nie jesteś zobowiązany/zobowiązana do podłączania swojej nieruchomości do sieci kanalizacyjnej, jeśli posiadasz przydomową oczyszczalnię ścieków.
Budowa przydomowej oczyszczalni ścieków – czy wymaga pozwolenia na budowę?
Jeśli rozważasz wybudowanie przydomowej oczyszczalni ścieków, możesz odetchnąć z ulgą w kwestii formalności.
Budowa takiej oczyszczalni, o ile jej wydajność nie przekracza 7,50 m³ dziennie, nie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Wystarczy jedynie dokonać zgłoszenia.
Oczyszczalnię ścieków może wybudować każdy kto posiada prawo do korzystania z nieruchomości w celach budowlanych.
Po złożeniu zgłoszenia, organ administracji architektoniczno-budowlanej (najczęściej starosta) ma 21 dni na potencjalne wniesienie sprzeciwu.
Jeżeli w tym okresie nie zostanie przedstawiony żaden sprzeciw, możesz bez przeszkód rozpocząć prace związane z budową przydomowej oczyszczalni ścieków.
Więcej o sprzeciwie organów przeczytasz poniżej.
Sprzeciw wobec zgłaszanego zamiaru budowy przydomowej oczyszczalni ścieków – czy należy się go bać?
Warto zdawać sobie sprawę, że sprzeciwy wnoszone przez urzędy wobec budowy przydomowych oczyszczalni ścieków, argumentowane niezgodnością z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, nie zawsze są uzasadnione.
Często MPZP ograniczają możliwość budowy oczyszczalni, dopuszczając jedynie gromadzenie ścieków w zbiornikach bezodpływowych, co jednak, jak pokazuje orzecznictwo sądów administracyjnych, jest niezgodne z wyższymi aktami prawnymi.
Przykładowo, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 14 kwietnia 2010 roku (sygn. akt II SA/Gd 49/10) stwierdził, że zakazy wprowadzane przez plany zagospodarowania przestrzennego, które uniemożliwiają budowę przydomowych oczyszczalni ścieków, są sprzeczne z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (art. 5 ust. 1 pkt 2).
Takie postanowienia MPZP są więc nieważne, ponieważ wchodzą w konflikt z przepisami o wyższej mocy prawnej.
Podobnie, Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie podkreślił, że ograniczenia narzucone przez miejscowe plany zagospodarowania nie mogą naruszać prawa własności w sposób nieuzasadniony przez obowiązujące przepisy.
Jeśli MPZP wprowadzałby zakaz budowy przydomowych oczyszczalni ścieków, byłoby to poważne naruszenie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Ustawodawca uznał bowiem, że w sytuacjach, gdy budowa kanalizacji jest nieuzasadniona z przyczyn technicznych lub ekonomicznych, możliwe jest równorzędne zastosowanie zbiorników bezodpływowych lub przydomowych oczyszczalni ścieków, o ile spełniają one określone wymogi (wyrok NSA w Warszawie z 2 lutego 2017 r., sygn. akt II OSK 1247/15).
To podkreśla, że sprzeciwy oparte na takich ograniczeniach są nie tylko często nieuzasadnione, ale mogą być też niezgodne z obowiązującym prawem, otwierając drogę do ich skutecznego zaskarżenia.
Wymagania wodnoprawne – czy potrzebne?
Nie jest już wymagane pozwolenie wodnoprawne, ale wymagane jest zgłoszenie wodnoprawne na wykonanie urządzenia wodnego (wylotu ścieków z przydomowej oczyszczalni) w przypadku wprowadzania ścieków do ziemi w ramach zwykłego korzystania z wód, czyli gdy ilość ścieków na potrzeby własnego gospodarstwa domowego lub rolnego nie będzie przekraczać łącznie 5 m3/d, odbywać się będzie na własnym gruncie i nie będzie oddziaływać na grunty sąsiednie.
Usytuowanie oczyszczalni ścieków na działce – jakie odległości?
Planując budowę przydomowej oczyszczalni ścieków, musisz pamiętać o jej prawidłowym usytuowaniu na działce, co oznacza, że odległości są kluczowe.
Prawidłowe położenie oczyszczalni jest regulowane przez rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r., dotyczące warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
W ramach zabudowy jednorodzinnej, musisz pamiętać o zachowaniu minimalnych odległości dla zbiorników bezodpływowych i innych urządzeń sanitarno-gospodarczych o pojemności do 10 m³.
Wymagania dotyczące odległości określają, że:
- od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi – 5 m, przy czym nie dotyczy to dołów ustępowych w zabudowie jednorodzinnej
- od granicy działki sąsiedniej, drogi (ulicy) lub ciągu pieszego – 2 m.
Obowiązek zawarcia umowy i przechowywania rachunków – jak długo?
Jako właściciel nieruchomości masz obowiązek zawrzeć umowę na pozbycie się odpadów komunalnych i nieczystości, tj. zawrzeć umowę o świadczenie tych usług.
Musisz również przechowywać tę umowę i okazywać ją wraz z dowodami płatności za usługi podczas kontroli urzędowej.
Powstaje pytanie, przez jaki czas musisz przechowywać te dokumenty?
Jeśli chodzi o umowę, to sprawa jest prosta – przez czas trwania umowy.
Co do dowodów płacenia, to nie ulega wątpliwości, że jako właściciel musisz mieć dowód ostatniej płatności, co się zaś tyczy płatności wstecz, to sensowne jest przyjęcie, że należy je przechowywać przez rok. Tak wynika z przepisów ustawy.
Brak dowodów zapłaty może być uznany za wykroczenie.
Rada gminy w regulaminie wydanym na podstawie przepisów ustawy może określić czas, przez jaki należy przechowywać dowody płacenia za usługi.
Kontrola przydomowej oczyszczalni ścieków – jakie kary dla właścicieli?
Podczas kontroli, osoba nieposiadająca odpowiedniej dokumentacji może być ukarana mandatem w wysokości 500 złotych, a w przypadku braku umowy może nawet stanąć przed sądem, co grozi karą grzywny do 5 tysięcy złotych.
Dodatkowo, właściciel nieruchomości, który nie udowodni posiadania umowy na legalny wywóz nieczystości, będzie zobowiązany do pokrycia kosztów opróżnienia szamba lub osadów ze ścieków z przydomowej oczyszczalni.
Przydomowa oczyszczalnia ścieków – czy gmina może otrzymać karę?
Tak, gmina również może zostać ukarana za brak przeprowadzenia kontroli i sporządzenia raportu.
Kara dla gminy jest karą finansową.
Przygotowanie sprawozdania zawierającego szczegółową ewidencję zbiorników to jeden z dwóch nowych obowiązków gminy.
Drugim obowiązkiem jest kontrola mieszkańców.
Jak wygląda kontrola przydomowej oczyszczalni ścieków?
W ramach kontroli gminy będą sprawdzać, czy właściciele posesji z przydomowymi oczyszczalniami ścieków mają podpisane umowy z firmą asenizacyjną na wywóz nieczystości ciekłych.
Dodatkowo urzędnicy będą weryfikować rachunki za wywóz nieczystości z szamb.
Kontrola obejmuje również regularność wywozu osadów ściekowych z przydomowych oczyszczalni.
Częstotliwość wywozu nieczystości określa gmina, przy czym standardowo ścieki z szamb wywozi się co najmniej dwa razy w roku, a z przydomowych oczyszczalni przynajmniej raz w roku.
Gminy mogą również monitorować zużycie wody i porównywać je z ilością wywiezionych ścieków.
Kontrole mogą być realizowane w ten sposób, że zostaniesz wezwany/ wezwana do urzędu i zobowiązany/zobowiązana do przekazania kopii umowy i rachunków.
W przypadku powstania wątpliwości, gmina może zdecydować o przeprowadzeniu kontroli na Twojej posesji.
Samorządy mają czas na przeprowadzenie kontroli do sierpnia 2024 roku. Następne kontrole w gminie będą odbywać się co dwa lata.
Jak uzyskać dofinansowanie do przydomowej oczyszczalni ścieków 2024?
Najczęściej o dofinansowanie do budowy przydomowej oczyszczalni ścieków można ubiegać się w urzędach gmin wspierających programy rozwiązywania problemów gospodarki ściekowej.
Program ma na celu pomoc w rezygnacji z tradycyjnych szamb właścicielom domów jednorodzinnych, położonych na nieskanalizowanych terenach.
Jeśli masz pytania dotyczące przydomowej oczyszczalni ścieków, przebiegu kontroli, czy zasadności działań podejmowanych podczas kontroli, chętnie na nie odpowiemy.
Kinga Stanikowska-Jóźwiak
radca prawny
Zdjęcia: Aubrey Odom; Mabel Amber