Od 1 stycznia 2025 roku w Polsce wejdzie w życie rewolucyjny system kaucyjny na opakowania. Ten nowy system ma na celu poprawę gospodarki odpadami i zwiększenie recyklingu.
To kolejne działanie mające na celu ochronić klimat naszej planety i zmniejszyć zagrożenia związane z jego zmianami.
W Polsce historycznie było już wiele przykładów rozpowszechnienia wtórnego wykorzystania opakowań. Realizowano nawet w tym zakresie kampanie społeczne mające na celu zwiększenie świadomości konsumentów. Znacząco nie poprawiły one sytuacji – w większości przypadków nie mamy nawyku recyklingu opakowań.
Czy nowe przepisy mogą to zmienić?
Na czym polega system kaucyjny?
Siłą rzeczy zmiany dotkną zarówno nas jako konsumentów jak i przedsiębiorców.
Jeśli jesteś konsumentem system kaucyjny działa dla Ciebie w następujący sposób:
- Kupujesz napój w butelce plastikowej o pojemności do 3 litrów, butelce szklanej wielokrotnego użytku do 1,5 litra lub puszce metalowej o pojemności do 1 litra.
- Płacisz dodatkową kwotę, zwaną kaucją, za opakowanie.
- Po wypiciu napoju, możesz zwrócić opakowanie do sklepu (najczęściej z wykorzystaniem przygotowanych do tego automatów – tzw. automatów RVM.) – ważne NIE MUSISZ mieć dowodu zakupu napoju;
- Sklep oddaje ci zapłaconą wcześniej kaucję.
Z tego punktu widzenie nowe przepisy są raczej jasne i dają możliwość realnego działania dla ochrony klimaty dla nasz wszystkich.
Jeśli jesteś przedsiębiorcą wprowadzającym do obrotu napoje w opakowaniach objętych kaucją, to dla Ciebie nowe przepisy oznaczają sporo nowych obowiązków. Masz przede wszystkim obowiązek umieszczenia informacji o wysokości kaucji na tych opakowaniach.
Dodatkowo, od 1 stycznia 2025 r. prawo nakłada dodatkowe obowiązki na przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje oraz na tych wprowadzających bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje.
I zawsze medal ma dwie strony – obowiązki dla jednych przedsiębiorców, mogą wygenerować rynki zbytu i usług dla innych podmiotów.
Zwłaszcza, że zmian jest dużo i wkrótce będą one widoczne w codziennym życiu.
Zachęcam więc wszystkich przedsiębiorców do zapoznania się z poniższym artykułem, który zawiera szczegółowe informacje na ten temat.
Jeśli po przeczytaniu tego artykułu będziesz mieć dodatkowe pytania serdecznie zachęcam Cię do kontaktu telefonicznego lub emaliowego z nami 😊
Wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje – kim jest? SYSTEM KAUCYJNY
Wprowadzającym produkty w opakowaniach na napoje jest firma, która wprowadza na rynek napoje w opakowaniach (takich jak butelki czy puszki) i nie dokonuje sprzedaży bezpośrednio do konsumentów.
Przykład:
Firma „XYZ Napoje” produkuje i sprzedaje napoje w butelkach do sklepów i hurtowni. „XYZ Napoje” jest wprowadzającym produkty w opakowaniach na napoje, ponieważ dostarcza swoje produkty do innych firm, które potem sprzedają je konsumentom.
Natomiast mała firma „ABC Soki” produkuje soki i sprzedaje je bezpośrednio klientom w swoim sklepie. „ABC Soki” nie jest wprowadzającym produkty w opakowaniach na napoje według tej definicji, ponieważ sprzedaje je bezpośrednio konsumentom.
Wprowadzający bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje – kim jest? SYSTEM KAUCYJNY
Wprowadzający bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje to przedsiębiorca, który zajmuje się sprzedażą napojów w opakowaniach wielokrotnego użytku bezpośrednio do konsumenta.
Kluczowe jest, że dostarcza napoje do określonego miejsca ustalonego z nabywcą i jednocześnie odbiera puste opakowania po tych napojach, które wcześniej dostarczył.
Przykład:
Firma „EcoDrink” produkuje napoje w szklanych butelkach wielokrotnego użytku. Firma dostarcza te napoje bezpośrednio do kawiarni i restauracji, które są jej klientami.
EcoDrink ustala z każdym klientem miejsce dostawy i odbioru.
Po dostarczeniu pełnych butelek, firma odbiera puste butelki, które wcześniej dostarczyła, myje je i ponownie napełnia.
Dzięki temu „EcoDrink” działa zgodnie z definicją wprowadzającego bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje.
Nowe obowiązki w zakresie prowadzenia ewidencji. SYSTEM KAUCYJNY
W ustawie o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi wprowadzono nowe obowiązki dla wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje oraz bezpośrednio w opakowaniach na napoje, polegające na obowiązku prowadzeniu ewidencji zawierającej dodatkowo informacje o liczbie i pojemności opakowań, w których wprowadzili do obrotu produkty będące napojami, z podziałem na rodzaje opakowań.
Czy w ramach systemu kaucyjnego zwrot kaucji za opakowania na napoje można zrealizować bez okazania dowodu zakupu?
Na szczęście nie ma konieczności zbierania paragonów czy faktur, co w praktyce byłoby dość uciążliwe.
Nie musisz pokazywać dowodu zakupu, aby otrzymać zwrot kaucji za opakowanie na napoje objęte systemem kaucyjnym.
Dobrze wiec, że w tym zakresie prawodawca uwzględnił nawyki konsumentów.
Może to spowodować, że ta regulacja nie będzie tylko martwym zapisem ustawy.
Czy w Polsce funkcjonuje podmiot reprezentujący tzw. SKUP prowadzący system kaucyjny?
Takie podmiot już powstał i w najbliższej przyszłości zapewne powstanie ich więcej.
ZWROTKA S.A. jest przykładem podmiotu reprezentującego system kaucyjny w Polsce. Została utworzona przez Biosystem S.A. oraz Ogólnopolską Izbę Gospodarczą Ochrony Środowiska. Spółka ta została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym i posiada kapitał zakładowy wynoszący 5 milionów złotych.
ZWROTKA S.A. planuje uruchomić i prowadzić ogólnopolski system kaucyjny od 2025 roku.
Celem spółki jest zbieranie i przetwarzanie opakowań po napojach, takich jak butelki plastikowe i puszki metalowe, przy użyciu automatycznych maszyn do zbierania i przetwarzania opakowań.
Jak będzie działać SYSTEM KAUCYJNY ZWROTKA?
System kaucyjny opiera się głównie na automatycznych , które będą dostępne w większych sklepach detalicznych i hurtowych.
Maszyny RVM będą przyjmować opakowania z tworzyw sztucznych i metali. Opakowania te będą selektywnie zbierane i wstępnie zgniatane, aby zmniejszyć ich objętość.
Opakowania po produktach mleczarskich będą zbierane oddzielnie bez zgniatania, aby zapobiec zanieczyszczeniu maszyn.
W małych sklepach, gdzie nie ma miejsca na maszyny RVM, opakowania będą zbierane ręcznie.
Pracownicy tych sklepów będą używać ręcznych skanerów do skanowania kodów kreskowych na opakowaniach. Przedłuży to więc w nieunikniony sposób czas potrzebny na obsługę klienta i musimy się z tym liczyć.
Opakowania zebrane ręcznie będą kontrolnie liczone w specjalnych centrach liczenia.
Przykład:
Konsument kupuje napój w plastikowej butelce. Po spożyciu napoju, udaje się do najbliższego sklepu wyposażonego w maszynę RVM.
Konsument wrzuca butelkę do maszyny, która skanuje kod kreskowy, rozpoznaje opakowanie, zgniata je i zapisuje zwrot kaucji.
Jeśli konsument nie ma dostępu do maszyny RVM, może udać się do małego sklepu, gdzie sprzedawca zeskanuje butelkę ręcznie i przyjmie zwrot.
Jak działa zwrot kaucji? SYSTEM KAUCYJNY
Maszyny RVM:
Konsument, który wrzuca opakowanie do maszyny RVM, otrzymuje zwrot kaucji automatycznie.
Maszyna wydrukuje paragon lub kupon, który może być wykorzystany na zakupy w sklepie lub wymieniony na gotówkę.
Wygląda na to, że nie unikniemy dodatkowego papieru wypełniającego nasze portfele. Może łatwiej (i ekologiczniej) byłoby wprowadzenie jednej, akceptowanej przez wszystkie podmioty plastikowej karty (połączonej z aplikacją mobilną). Taką kartą można byłoby łatwo płacić za zakupy i nie byłoby konieczności przechowywania kuponów. Funkcjonalność takiej karty można byłoby rozszerzyć o nowe funkcjonalności w przyszłości (zakładamy, że regulacji dotyczących opakowań i zagadnień proekologicznych będzie coraz więcej).
Sklepy bez maszyn RVM:
W małych sklepach, które nie mają miejsca na maszynę RVM, zwrot kaucji odbywa się ręcznie.
Konsument przynosi opakowanie do sprzedawcy, który skanuje kod kreskowy ręcznym skanerem.
Następnie sprzedawca zwraca kaucję klientowi w formie gotówki lub kuponu do wykorzystania na zakupy.
Obowiązek zawarcia umowy. SYSTEM KAUCYJNY
Podmioty wprowadzające produkty w opakowaniach na napoje oraz wprowadzające bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje muszą zawrzeć umowę z podmiotem reprezentującym, aby spełnić swoje obowiązki związane z systemem kaucyjnym.
Obowiązek ten wynika z art. 21a ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, który nakłada na te podmioty konieczność osiągnięcia minimalnych poziomów selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych.
Aby przystąpić do systemu kaucyjnego, wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje lub wprowadzający bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje muszą zawrzeć umowę z podmiotem reprezentującym.
Umowa ta musi być zawarta w formie pisemnej, pod rygorem nieważności, i dotyczy całej masy opakowań jednego lub kilku rodzajów.
Podmiot reprezentujący jest zobowiązany do zawarcia umowy z każdym podmiotem, który się do niego zgłosi.
Umowa określa wysokość wkładów finansowych ponoszonych przez wprowadzającego oraz terminy ich płatności.
Wprowadzający muszą przechowywać tę umowę przez 5 lat po zakończeniu jej obowiązywania oraz przekazywać podmiotowi reprezentującemu dane niezbędne do realizacji obowiązków systemu kaucyjnego.
W przypadku nieprzekazania wymaganych danych, wprowadzający będą musieli wnosić opłatę produktową obliczoną na podstawie ilości opakowań, o których nie poinformowali podmiotu reprezentującego, a które wprowadzili do obrotu.
Podsumowując, zawarcie umowy z podmiotem reprezentującym jest kluczowe dla spełnienia wymogów systemu kaucyjnego przez wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje.
Jakie są zadania podmiotu reprezentującego? Kto się rozliczy ze sklepami detalicznymi z wypłaconych kaucji?
Podmiot reprezentujący w systemie kaucyjnym pełni kilka kluczowych funkcji, które pomagają w skutecznym zarządzaniu procesem zbierania i recyklingu opakowań.
Po pierwsze, zapewnia selektywne zbieranie opakowań i odpadów opakowaniowych, aby osiągnąć wymagane poziomy recyklingu określone przez prawo. Oznacza to, że organizuje system, który umożliwia oddzielne zbieranie różnych rodzajów opakowań, na przykład plastikowych butelek, puszek metalowych i innych materiałów.
Następnie podmiot reprezentujący odpowiada za odbieranie tych opakowań i odpadów z różnych punktów, takich jak sklepy detaliczne, hurtownie oraz inne miejsca, które uczestniczą w systemie kaucyjnym. Organizuje transport zebranych opakowań do odpowiednich miejsc, gdzie zostaną one przetworzone lub zrecyklingowane. Może to obejmować transport do wprowadzających produkty na rynek lub bezpośrednio do zakładów przetwarzania odpadów.
Podmiot reprezentujący prowadzi również ewidencję zebranych opakowań i odpadów oraz sporządza sprawozdania na temat funkcjonowania systemu kaucyjnego. Jest odpowiedzialny za rozliczenia finansowe związane z systemem, w tym za zwroty kaucji dla użytkowników końcowych, którzy oddają opakowania do punktów zbiórki.
Ponadto finansuje koszty związane z działaniami zbierania opakowań, w tym koszty ponoszone przez sklepy i inne punkty zbiórki. Wszystkie te koszty są pokrywane przez wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje.
Finansowe rozliczenia między sklepami, punktami zbiórki a podmiotem reprezentującym, jak również między różnymi systemami kaucyjnymi, odbywają się co miesiąc. Dodatkowo środki finansowe z nieodebranych kaucji oraz ze sprzedaży przetworzonych materiałów są przeznaczane na dalsze finansowanie systemu kaucyjnego.
Wszystkie te działania mają na celu efektywne zarządzanie odpadami opakowaniowymi, co pomaga w ochronie środowiska oraz w spełnieniu wymogów prawnych dotyczących recyklingu.
SYSTEM KAUCYJNY
Wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje oraz wprowadzający bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje są zobowiązani do umieszczania na opakowaniach oznakowania, które wskazuje na objęcie opakowania systemem kaucyjnym oraz określa wysokość kaucji. Wzór oznakowania określa załącznik do ustawy.
Zgodnie z nim oznakowanie powinno zawierać informację „KAUCJA” oraz wysokość kaucji w złotych i groszach. Powinno ono być wyraźne, widoczne, czytelne i trwałe, a także kontrastować z tłem i znajdować się na etykiecie.
Zmartwi to pewnie speców od marketingu i reklamy, bo mniej pozostanie im miejsca na wyróżniające produkt cechy, ale na pewno to rozwiązanie ułatwi i zachęci ludzi do korzystania z systemu kaucyjnego.
Wysokość kaucji. SYSTEM KAUCYJNY
Maksymalna wysokość kaucji wynosi 2 zł.
Minister klimatu, we współpracy z ministrem finansów i ministrem gospodarki, określi wysokość kaucji dla różnych rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym. Stawka ta ma zachęcać do zwrotu opakowań i być akceptowalna społecznie.
Decyzja zostanie podjęta w drodze rozporządzenia.
Zatem czekamy na ruch rządzących – z jednej strony ustalenie wysokiego poziomu kaucji jak się wydaje może zachęcić do korzystania z systemu, z drugiej „więzi” on środki finansowe konsumentów i spowoduje u nich zapewne uczucie kolejnego podwyższenia ceny za towar i „drożyzny”. Decyzja nie jest więc najłatwiejsza, ale jak się wydaje niestety konieczna.
Obowiązek odbioru opakowań. Obowiązki dla małych sklepów do 200 m². SYSTEM KAUCYJNY
Przedsiębiorcy prowadzący jednostki handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni sprzedaży nie większej niż 200 m², które oferują napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym, muszą uczestniczyć w systemie kaucyjnym przynajmniej w zakresie pobierania kaucji.
Mogą również dobrowolnie uczestniczyć w zwracaniu kaucji oraz zbieraniu pustych opakowań i odpadów opakowaniowych.
Dodatkowo, są oni zobowiązani do zawarcia pisemnej umowy z co najmniej jednym podmiotem reprezentującym, który się do nich zgłosi.
Obowiązek odbioru opakowań. Obowiązki dla sklepów powyżej 200 m². SYSTEM KAUCYJNY
Przedsiębiorcy prowadzący jednostki handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni sprzedaży powyżej 200 m² muszą uczestniczyć w systemie kaucyjnym w zakresie pobierania i zwracania kaucji oraz zbierania pustych opakowań i odpadów opakowaniowych.
Podobnie jak w przypadku mniejszych sklepów, muszą oni zawrzeć pisemną umowę z każdym podmiotem reprezentującym, który się do nich zgłosi.
System kaucyjny na opakowania na napoje – podsumowanie
Podsumowując, system kaucyjny ma na celu zwiększenie recyklingu i poprawę zarządzania odpadami opakowaniowymi, wprowadzając nowe obowiązki zarówno dla konsumentów, jak i przedsiębiorców.
Mam nadzieję, że ten artykuł przybliżył Ci Twoje obowiązki jako przedsiębiorcy po wejściu w życie systemu kaucyjnego.
Jeśli masz dodatkowe pytania, skontaktuj się z nami, aby uzyskać więcej informacji.
Kinga Stanikowska-Jóżwiak
radca prawny
Michał Polak
radca prawny
Zdjęcie Jonathan Chng pochodzi z Unsplash
***
Przydomowa oczyszczalnia ścieków
Decydując się na instalację systemu odprowadzania ścieków przy własnym domu, wiele osób stoi przed wyborem między tradycyjnym szambem albo nowoczesną przydomową oczyszczalnią ścieków.
Chociaż inwestycja w oczyszczalnię na początku może wydawać się bardziej skomplikowana prawnie i kosztowna, niż założenie szamba, to w dłuższej perspektywie okaże się ona bardziej ekonomiczna ze względu na niższe koszty utrzymania [Czytaj dalej…]